หลักการในการดำเนินคดีอาญากับบริษัทหรือนิติบุคคลนั้นเป็นเพียงบุคคลที่กฎหมายสมมุติขึ้นจึงมีหลักการแตกต่างจากบุคคลทั่วไปที่ถูกดำเนินคดีอาญา  โดยในการสอบสวน ไต่สวนมูลฟ้องหรือพิจารณาคดีที่นิติบุคคลเป็นผู้ต้องหาหรือจำเลยนั้นต้องออกหมายเรียกไปยังผู้จัดการหรือผู้แทนอื่นๆ ของนิติบุคคลให้ไปยังพนักงานสอบสวนหรือศาล  หากไม่ปฏิบัติตามหมายเรียกก็สามารถออกหมายจับมาได้ แต่จะขังหรือจำคุกผู้จัดการหรือผู้แทนนิติบุคคลไม่ได้  และคำว่าผู้จัดการหรือผู้แทนนิติบุคคลนั้นหมายถึงเฉพาะผู้ที่มีอำนาจกระทำการแทนและมีผลผูกพันตามที่ได้จดทะเบียนไว้กับกรมพัฒนาธุรกิจการค้าเท่านั้น

              กรรมการของนิติบุคคลซึ่งเป็นผู้ทำการแทนนิติบุคคลอันก่อให้เกิดความคดีอาญาขึ้นก็ถือว่ากรรมการคนดังกล่าวเป็นตัวการร่วมกับนิติบุคคลด้วย

              โทษที่จะลงโทษแก่บริษัทหรือนิติบุคคลได้มีเฉพาะโทษปรับหรือริบทรัพย์เท่านั้น

               นิติบุคคลต้องรับผิดทางอาญาก็ต่อเมื่อความผิดทางอาญานั้นได้กระทำไปในการดำเนินงานตามวัตถุประสงค์ของนิติบุคคลนั้น และนิติบุคคลนั้นได้รับประโยชน์จากการกระทำนั้นแล้ว และถือว่ามีเจตนากระทำผิดทางอาญาเกิดขึ้น  และเจตนาของนิติบุคคลย่อมแสดงออกทางผู้แทนนิติบุคคล แต่หากการกระทำความผิดนั้นไม่ได้กระทำไปในกิจการที่อยู่ในขอบวัตถุประสงค์ของนิติบุคคลแล้ว แม้กรรมการจะกระทำความผิดไปบริษัทก็ไม่ต้องรับผิดทางอาญา  แต่กรรมการคนดังกล่าวเพียงคนเดียวที่ต้องรับผิดทางอาญานั้นๆ เป็นการส่วนตัว เนื่องจากเป็นการกระทำนอกขอบเขตวัตถุประสงค์บริษัท ส่วนการกระทำความผิดโดยประมาทนั้น ความประมาทของผู้แทนนิติบุคคลจะถือว่าเป็นความประสงค์ของนิติบุคคลไม่ได้ เพราะไม่ได้ประสงค์ต่อผลหรือเล็งเห็นผลของการกระทำนั้น  และนิติบุคคลสามารถรับผิดทางอาญาในฐานะผู้ใช้ให้กระทำความผิดได้

               ดังนั้น การที่จะดำเนินคดีอาญากับบริษัท ห้างหุ้นส่วนจำกัด กรรมการ หุ้นส่วนผู้จัดการ หรือบุคคลอื่นๆ ที่ได้รับมอบอำนาจจากนิติบุคคล รวมทั้งการต่อสู้คดีในชั้นพนักงานสอบสวน พนักงานอัยการ และศาล จึงต้องรู้เงื่อนไขของการความรับผิดทางอาญาของนิติบุคคลด้วย  เนื่องจากนิติบุคคลมักถูกฟ้องทางอาญาจำนวนมากในปัจจุบัน  By www.siaminterlegal.com