การครอบครองปรปักษ์ คือการครอบครองทรัพย์สินของผู้อื่นไว้โดยความสงบ และโดยเปิดเผยด้วยเจตนาเป็นเจ้าของ ถ้าเป็นอสังหาริมทรัพย์ได้ครอบครองติดต่อกันเป็นเวลา 10 ปี ถ้าเป็นสังหาริมทรัพย์ได้ครอบครองติดต่อกันเป็นเวลา 5 ปี บุคคลนั้นได้กรรมสิทธิ์  ปัญหาที่เกิดบ่อยๆ คือ มีบุคคลอื่นมาครอบครองทรัพย์สินและไปร้องต่อศาลว่าตนเองได้ครอบครองปรปักษ์ขอให้ศาลมีคำสั่งว่าผู้ครอบครองเป็นเจ้าของกรรมสิทธิ์และขอใช้คำสั่งศาลในการเปลี่ยนแปลงทางทะเบียน  โดยศาลจะส่งหมายนัดและสำเนาคำร้องขอครอบครองปรปักษ์มายังเจ้าของกรรมสิทธิ์ให้ทำการคัดค้านหรือต่อสู้คดี  เจ้าของกรรมสิทธิ์มีหน้าที่ต้องยื่นคำร้องคัดค้านการครอบครองปรปักษ์ดังกล่าวหากไม่ต้องการสูญเสียที่ดินหรือทรัพย์สินดังกล่าวไป  โดยประเด็นที่ต้องยกขึ้นต่อสู้คดีนั้น เช่น ไม่ใช่การครอบครองแต่เป็นเพียงการเอนรุกล้ำ หรือต่างฝ่ายต่างห่วงห้ามอ้างว่าเป็นเจ้าของกรรมสิทธิ์ตลอดมา หรือมีการจดทะเบียนสิทธิในที่ดินตลอดมาทุกปี หรือที่ดินพิพาทอยู่ระหว่างเป็นความกันไม่ใช่การครอบครองโดยสงบ หรือมีการทำรั้วแต่ไม่ได้เข้าทำประโยชน์อย่างจริงจังไม่ใช่เจตนาเป็นเจ้าของ หรือไม่เคยหวงกันไม่ให้คนอื่นเข้ามายุ่งเกี่ยวมาก่อน หรือไม่เคยดูแลรักษาที่ดินไว้เพื่อประโยชน์ของตนเอง และไม่เคยอ้างกับบุคคลอื่นว่าตนเองเป็นเจ้าของกรรมสิทธิ์มาก่อน หรือสภาพบ้านหรือสิ่งปลูกสร้างเป็นการปลูกสร้างอย่างง่ายๆ ใช้วัสดุก่อสร้างไม่มั่นคงแข็งแรงง่ายต่อการรื้อถอน ปลูกสร้างไม่แน่นหนาถาวร หรือใช้แค่อาศัยพักพิงชั่วคราว หรือไม่เคยขอเลขบ้าน ไม่เคยขอทะเบียนบ้านจากราชการ หรือขอใช้น้ำขอใช้ไฟฟ้าในชื่อคนอื่น หรือเป็นเพียงการครอบครองแทนเจ้าของที่ดินเท่านั้น หรือเป็นการครอบครองไม่ติดต่อกันครบ 10 ปี หรือที่ดินมีข้อกำหนดห้ามโอนตามกฎหมายซึ่งไม่อาจนับระยะเวลาการครอบครองได้ หรือที่ดินเป็นเจ้าของรวมที่ถือว่าครอบครองแทนเจ้าของรวมคนอื่นๆ และไม่เคยบอกกล่าวเปลี่ยนลักษณะการยึดถือ หรือครอบครองที่ดินในฐานะผู้เช่า หรือถือกรรมสิทธิ์รวมกัน หรือเป็นการครอบครองทรัพย์มรดก หรือครอบครองที่ดินที่ไม่ใช่ของผู้อื่น แต่เป็นของตนเอง หรือยื่นคำให้การยอมรับที่ดินพิพาทเป็นของตนเอง หรือมีการร่วมออกเงินซื้อที่ดินอันถือว่าเป็นที่ดินตนเอง หรือเจ้าของรวม หรือครอบครองที่ดินที่ใส่ชื่อคนอื่นแทนในโฉนด  หรือเป็นการครอบครองชั่วคราวหรือเข้าทำประโยชน์เพียงชั่วคราวเท่านั้น หรือเป็นการครอบครองในฐานะเจ้าหนี้ไม่ใช่เจตนาเพื่อตน หรือครอบครองที่ดินตามสัญญาขายฝากอันถือว่าเป็นการครอบครองแทนผู้ขายฝาก เว้นแต่จะตกลงเป็นอย่างอื่น หรือเป็นการครอบครองตามสัญญาจะซื้อจะขาย หรือเป็นการครอบครองจากกรณีเจ้าของที่ดินอนุญาตให้อยู่อาศัยและไม่เปลี่ยนลักษณะการยึดถือ หรือเข้ามาอยู่ในที่ดินในฐานะญาติผู้ใหญ่ หรือในฐานะผู้รับจำนองที่เป็นการครอบครองแทนและไม่เปลี่ยนลักษณะการยึดถือ เป็นต้น นอกจากนี้หากการครอบครองโดยรู้อยู่ว่าเป็นทรัพย์ของคนอื่น หากเป็นสังหาริมทรัพย์อาจมีความผิดฐานลักทรัพย์ ยักยอกทรัพย์ หรือฉ้อโกงทรัพย์ แต่หากเป็นอสังหาริมทรัพย์อาจมีความผิดฐานบุกรุกได้  ดังนั้นข้อเท็จจริงจะเป็นการครอบครองปรปักษ์หรือไม่ต้องแล้วแต่ข้อเท็จจริงแต่ละกรณีเป็นสำคัญ  By www.siaminterlegal.com